مناطق ۲۰ گانه تهران كه متاثر از ۱۵ گسل هستند
قرار گرفتن سازه های مهم در مناطق حساس زلزله زا
پلات: وجود ۱۵ گسل اصلی و فرعی باعث شده تا شهر تهران به شهری با پتانسیل لرزه ای بالایی شناخته شود و به اعتقاد محققان این حوزه، تهران علاوه بر آنكه متاثر از گسل های اصلی است، از فعالیت گسل های پیشواˮ، ˮایوانكیˮ و ˮریˮ همین طور گسل ماهدشت در كرج تاثیرپذیر است.
به گزارش پلات به نقل از ایسنا، تهران شهری است كه پیرامون آن گسل های شناخته شده زیادی كشیده شده است. از سال ۱۱۷۵ شمسی كه آغامحمدخان قاجار این منطقه را پایتخت اعلام نمود تنها حوالی ری بود، ولی امروزه این شهر تا كوه های توچال پیش رفته است. این شهر به واسطه گسل هایی كه دارد، زلزله های مهمی را تجربه كرده و زلزله ۳۱۰ میلادی نخستین زلزله تاریخی ایران است كه از جانب یونانی ها ثبت شده و دارای مستندات تاریخی است.
به قول دكتر مهدی زارع، عضو هیأت علمی پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله در ۲۳۰۰ سال قبل پیرامون تهران زلزله هایی بخصوص بر روی گسل های شمال تهران رخ داده، ولی هیچكدام از این زلزله ها در تهران نبوده است؛ البته این پرسش مطرح است كه چرا در ۲۳۰۰ قبل و بخصوص ۵۰ سال قبل زلزله مهمی در تهران رخ نداده و لرزه خیزی چندانی بر گسل شمال تهران مشاهده نمی گردد.
مطالعات محققان حوزه زلزله شناسی نشان داده است در ۳۰ هزار سال قبل پهنه گسل شمال تهران، ۹ زلزله با بزرگای بالای ۷ داشته است و هر ۳۰۰۰ تا ۳۵۰۰ سال یك مرتبه گسل شمال تهران گسیخته می شود و به باور محققان طبیعت بگونه ای است كه هر چه در گذشته رخ داده باشد، در این دوره باز رخ خواهد داد.
تصور اینكه خطر زلزله در تهران تنها منحصر به گسل شمال تهران است، یك باور نادرست است؛ چراكه به قول عضو هیأت علمی پژوهشگاه بین المللی زلزله، گسل مشاء از ۳۵ كیلومتری تهران عبور می كند، علاوه بر آن گسل های جنوب تهران شامل گسل "پیشوا"، "ایوانكی" و "ری" و همینطور گسل ماهدشت در كرج باز تهران را تحت تأثیر قرار می دهند.
بر این اساس با تلاش محققان مركز تحقیقات راه، مسكن و شهرسازی و تصویب حریم گسل ها، ساخت و ساز در حریم این گسل ها ممنوع اعلام شده است.
دكتر علی بیت اللهی، مدیر بخش زلزله مركز تحقیقات از مطالعات انجام شده در زمینه میزان بافت فرسوده موجود در حریم گسل های شهر تهران خبر می دهد و یادآور می شود: به منظور انجام مشاهدات میدانی در حریم گسل های شهر تهران، ۲۴۵ سایت مهم و حساس در ۱۸ دسته بندی شناسایی شد و بر مبنای آن مشخص شد كه حدود ۳۲۰ هزار متر مربع بافت فرسوده در محدوده حریم گسل های شهر تهران قرار دارند.
به قول وی، بر مبنای مشاهدات میدانی از میزان حریم گسل های شهر تهران، بافت های فرسوده و اماكن حساس واقع بر گسل ها می توان گفت تقریباً نیمی از ساختمان های موجود در حریم گسل های شهر تهران و در بافت های ناكارآمد، ساختمان های ضعیف و با كیفیت نازل و فاقد سطح مقاومتی لازم در مقابل زلزله هستند و از نظر توزیع جغرافیایی (مناطق ۲۲ گانه شهری تهران) ساختمان های واقع بر حریم گسل های شهر تهران نیز، منطقه یك با حدود ۷۶۰۰ بنا ۶۵ درصد ساختمان های موجود در حریم گسل ها را در بر گرفته است.
بافت های فرسوده موجود در حریم گسل ها در مناطق یك، دو، ۵ و ۲۰ به این شرح است:
مناطق گسل محلات منطقه یك گسل شمال تهران شهرك نفت " دارآباد " كاشانك " دربند " امامزاده قاسم " جماران " گلابدره " زعفرانیه " دركه " كوهسار " فرحزاد گسل لویزان چیذر " قیطریه گسل نیاوران دزاشیب و جوزستان " اوین " دربند " تجریش منطقه ۲ گسل شمال تهران كوهسار " فرحزاد " حصارك منطقه ۲۰ گسل شمال ری شهادت " منصوریه " سیزده آبان منطقه ۲۰ " جوانمرد قصاب " سفائیه گسل جنوب شهرری اقدسیه منطقه ۲۰ " استخر منطقه ۲۰ " فیروزآبادی " بهشتی منطقه ۲۰ " ولی آباد منطقه ۲۰ رئیس بخش زلزله و خطرپذیری مركز تحقیقات مسكن در مورد اماكن حساس واقع بر حریم گسل ها، خاطرنشان كرد: بر مبنای پیمایش در حریم گسل های شهر تهران، ۱۵ مركز درمانی بر روی پهنه های گسلی شهر تهران شناسایی شده است، ضمن آنكه ۳ ایستگاه آتش نشانی باز كه طبق تعریف آئین نامه ۲۸۰۰ جزو ساختمان های بسیار مهم تلقی می شوند، بر روی حریم گسل واقع شده اند.
به قول وی، اماكن مهم ساخته شده در حریم گسل های شهر تهران باز به شرح ذیل است:
اماكن حساس بر گسل ها تعداد انبار نفت ۱ آتش نشانی ۳ برج ۶۶ برق فشار قوی ۹ بیمارستان و مراكز درمانی ۱۵ پل و راه های ارتباطی ۲۳ پمپ بنزین ۲ دانشگاه ها و مراكز آموزش عالی ۲ سایر موارد ۶ شهرداری ها و مراكز وابسته ۹ قوه قضائیه ۴ مخازن آب ۸ مدارس ۳۶ مراكز تجمع ۲۲ مساجد ۲۵ موزه ها ۴ وزارت خارجه ۱ وزارت نفت ۱ جمع كل ۲۳۷
گسل هایی كه تهران را احاطه كرده اند
۱- گسل شمال تهران
گسل شمال تهران بزرگ ترین گسل شهر است كه در جنوب دامنه رشته كوه البرز و در شمال شهر تهران قرار دارد. این گسل از لشكرك و سوهانك شروع شده تا فرحزاد و حصارك و از آن جا به سمت غرب امتداد یافته است. این گسل در راه خود، نیاوران، تجریش، زعفرانیه، الهیه و فرمانیه و سعادت آباد را دربر می گیرد.
۲ - گسل لویزان
این گسل در مناطق ۱، ۳ و ۴ شهر تهران گسترش و در سمت غربی، حد فاصل منطقه یك و منطقه ۳ امتداد یافته است.
در حریم گسل لویزان مراكز مهمی قرار دارد كه به این شرح است:
۱۹ سایت دارای برج و یا در دست راه اندازی برای برج سازی، پست برق فشار قوی ۲۳۰/۶۳/۲۰ كیلو ولتی قیطریه، برق فشار قوی خط انتقال، ۳ بیمارستان و مركز درمانی، ۱۰ پل مهم مواصلاتی بزرگراهی، ساختمان پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، دانشكده آموزش علوم پزشكی، سازمان مدیریت بحران كشور (ساختمان مركزی)، مدیریت شعب شمال تهران بانك صادرات ایران، ۱۲ باب مدرسه و مركز آموزشی و پرورشی، نمایشگاه بین المللی تهران، مراكز خرید بزرگ و مراكز تجاری، مركز جامع توانبخشی سالمندان پرهام، ۹ باب مسجد و شركت نفت فلات قاره ایران.
۳- گسل داوودیه
از دیگر گسل های مهم كلانشهر تهران، گسل داوودیه و راستای غربی – شرقی و به طول ۶.۴ كیلومتر است و از آنجایی كه "سگمنت" (ناحیه) اصلی این گسل در محله داوودیه قرار گرفته است، از این رو نام "داوودیه" بر روی آن گذاشته شد.
گسل داوودیه از غرب از محدوده غربی "میدان صنعت" شهرك غرب (حوالی مركز خرید مهستان) شروع شده و در امتداد بلوار خوردین در شهرك غرب ادامه داشته و با میل به شرق بزرگراه چمران را قطع می كند. در ادامه قطعه دیگر آن از شمال خیابان "ملاصدرا" به سمت شرق گسترده شده است. سگمنت طویل این گسله فرعی، از سمت شمالی خیابان "ملاصدرا" در تقاطع خیابان شیراز شروع شده و سپس گذر از بزرگراه "كردستان"، "شمال میدان ونك" و "بزرگراه مدرس" به "بلوار میرداماد" (محله داوودیه) می رسد.
این گسل در ادامه با اندكی میل به جنوب از مجاورت ساختمان بانك مركزی و محدوده "باغ كتاب"، "فرهنگستان علوم" و جنوب غربی "میدان مادر" گذر می كند. افتادگی داوودیه در همین مناطق باز به وضوح هویدا است.
۴- گسل نیاوران
گسل نیاوران باز گسلی است اصلی با طول حدود ۱۴ كیلومتر (با تمامی قطعاتش) كه به صورت گسسته (به دلیل شناسایی قطعات آن به صورت مجزا) از غرب در حوالی "سعادت آباد" به شرق "شمال اقدسیه" در شمال تهران گسترده شده است.
در بخش خاوری این گسل جابجایی چپ بر روی نگاره های هوایی دیده می شود. در ترانشه شمالی جنوبی در ازای ۷۰ متر در خیابان آجودانیه نیاوران "انتهای خاوری خیابان درختك" راندگی نیاوران و زون خرد شده آن بخوبی دیده می شود. در گستره ای به پهنای ۷۰ متر یك زون به شدت ورقه شده فشاری با جهت راندگی شمال به جنوب گسترش دارد. سعادت آباد، شمیران و دزاشیب توسط گسل نیاوران روی فرونشست اوین و تجریش رانده شده است.
اماكن واقع بر حریم گسل نیاوران شامل مراكز ذیل است:
آتش نشانی، ایستگاه شماره ۶ حریق - نجات ۴ (شهید ابراهیمی)
۱۲ پهنه با ساختمان های بالاتر از ۱۰ طبقه (تعدادی از آنها در حال ساخت بودند در زمان مشاهدات میدانی)
دو خط انتقال برق فشار قوی
۷ بیمارستان و مركز درمانی
دانشگاه علوم پزشكی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی
دانشكده روابط بین الملل وزارت امور خارجه
پژوهشكده علوم و غدد درون ریز و متابولیسم
مؤسسه علمی كاربردی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری
مؤسسه علمی كاربردی صنعت جهانگردی
اداره امور شعب شمال تهران بانك ملی ایران
سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج كشاورزی
شهرداری منطقه یك (شمیران)
شهرداری منطقه ۱ ناحیه ۴
اداره كل زندان های استان تهران
زندان اوین
مخزن آب شماره ۳۸ تهران
۹ دستگاه ساختمان مدرسه
۵ دستگاه ساختمان مسجد
مراكز خرید عمده مانند پالادیم و...
كاخ موزه نیاوران
موزه سینما (باغ فردوس)
مركز اسناد و تاریخ دیپلماسی
كتابخانه تخصصی وزارت امور خارجه
۵- گسل جنوب ری
در جنوب تهران گسل جنوب ری به طول تقریبی ۲۸ كیلومتر قرار گرفته است (این گسل در انتهای غربی و شرقی خود دارای قطعات گسسته است و در مورد طول آن در مراجع مختلف اتفاق نظر وجود ندارد). فاصله گسل جنوب ری از گسل شمال ری حدود ۳ تا ۵ كیلومتر است و به نظر می آید ریشه این دو گسل یكی باشد و آنها نشانه های سطحی یك گسل باشند. گسل جنوب ری به شكل دیواره كوتاه فرسایش یافته ای در جنوب تپه غار روستای قلعه نو رخنمون دارد و شیب آن سمت شمال شهر و حدود ۷۵ درجه حدس زده می شود.
گسل جنوب ری (قطعه غربی آن) از غرب اسلامشهر شروع می شود و امتداد آن در جهت غرب به شرق وارد مهران آباد در جنوب تهران شده و با تلاقی اتوبان تهران-قم و بزرگراه بهشت زهرا و در محل تلاقی بزرگراه آوینی و بلوار امام خمینی وارد منطقه ۲۰ تهران (جنوبی ترین منطقه شهر تهران) می شود. مسیر این گسل از شمال مقبره شاه عبدالعظیم و به موازات خیابان ۲۴ متری شهر ری بوده كه سپس تقاطع با جاده تهران-ورامین از منطقه ۲۰ شهر تهران خارج می شود. در ادامه این گسل در امتداد جاده امین آباد در پای ارتفاعات بی بی شهربانو به انتهای قطعه شرقی خود می رسد.
از آنجائیكه طبق تعریف آئین نامه ۲۸۰۰ گسل های بالای ۱۰ كیلومتر گسل اصلی تلقی شده و الزامی است كه برای آنها حریم گسل تعیین شود، این كار با تصویب در شورای عالی شهرسازی و معماری خوشبختانه با تلاش همه متخصصان مرتبط و به ویژه با كار ارزشمند سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهرداری تهران و سپس اقدامات مستمر كارگروه ملی زلزله در مركز تحقیقات راه، مسكن و شهرسازی ابلاغ گردیده و در نقشه شهرسازی شهرداری تهران نشسته است.
بر مبنای یافته هایی كه پس از آن زیر نظر نگارنده این نوشتار صورت گرفته است، ابعاد عوارض واقع در حریم گسل جنوب ری تعیین شده است. در این تحقیقات فقط محدوده شهری تهران مد نظر بوده و مراكز جمعیتی مهم دیگر مانند اسلامشهر مورد مطالعه قرار نگرفته اند.
پهنای حریم ۱۰۰ متر تعیین شده است (۵۰ متر به طرفین) و مساحت آن حدود ۰.۳۸ كیلومتر مربع برآورد شده است (جدول ۱). از مجموع ۱۲۰۰۰ پلاك ساختمانی واقع در حریم گسل های شهر تهران، نزدیك به ۱۲ درصد آن در حریم گسل های جنوب و شمال ری واقع می شوند.
مساحت بافت فرسوده در حریم گسل جنوب شهر ری
محلات مساحت بافت فرسوده در حریم گسل به متر مربع اقدسیه منطقه ۲۰ ۶۹۰۷ استخر منطقه ۲۰ ۷۶۴۷ فیروزآبادی ۲۵ سرتخت ۱۳۲۲۷ بهشتی منطقه ۲۰ ۳۸۴۶ ولی آباد منطقه ۲۰ ۲۵۳۴۰ مجموع ۵۶۹۹۱
از اماكن مهم و عمومی واقع بر حریم گسل جنوب ری می توان به ساختمان اداره ثبت اسناد و املاك شهر ری و باز ساختمان دو مسجد امام رضا و ستاد برگزاری نماز جمعه شهر ری اشاره نمود.
۶- گسل شمال ری
این گسل متشكل از چند بخش منفصل در جهت غربی – شرقی است كه طول جمع آنها به بیشتر از ۱۵ كیلومتر است و از سمت غربی پس از محل تقاطع "بزرگراه سعیدی" با "آزادگان" شروع می شود و در جنوب مناطق ۱۹ و ۱۶ قرار گرفته است. در ادامه به سمت شرق، سپس گذر از محل تقاطع آزادگان با بزرگراه بهشت زهرا (س) و عبور از بازار آهن فروشان تهران و در شرق این منطقه وارد منطقه ۲۰ شهر تهران می شود.
گسل شمال ری در منطقه ۲۰ تهران، سپس تلاقی با بلوار امام خمینی، خیابان فداییان اسلام در سمت شمال بلوار بسیج در سمت شرقی با نزدیك شدن به تپه های بی بی شهربانو با خمشی به سمت شمال تا محدوده پارك آبی آزادگان ادامه پیدا می كند. این گسل جزو گسل های اصلی به حساب می آید و از همین رو، برای این گسل حریم تعیین شده است.
۷- گسل انقلاب (مجموعه ورزشی انقلاب)
گسل انقلاب به واسطه قرارگیری بخش عمده ای از آن در مجموعه ورزشی انقلاب واقع در منطقه ۳ تهران به این نام نامیده شده است. این گسل در جهت جنوب غرب-شمال شرق گستردگی دارد و دارای طولی در حدود ۱.۵ كیلومتر است و پس در گروه گسل های فرعی شهر تهران قرار می گیرد.
مرز ناهمواری های بین منطقه ۳ و ۲ تهران در راه عبوری بزرگراه چمران و سمت شرقی آن، نقطه شروع این گسل كوچك در منطقه ۳ است. گسل انقلاب از شرق "باغ ونك" در نقطه جنوب غربی خود شروع و سپس عبور از مجاورت محل تلاقی "بزرگراه نیایش" و خیابان "سئول" وارد محوطه مجموعه ورزشی انقلاب می شود. امتداد این گسل تا شمال محدوده مجموعه انقلاب ادامه یافته و در آنجا به نقطه انتهایی شمال شرقی خود می رسد.
۸- گسل تنباكویی
این گسل متشكل از ۳ سگمنت در كنار هم در انتهایی ترین سوی جنوب شرقی تهران و منطقه ۱۵ قرار دارد. مجموع طول سگمنت های آن كمتر از ۲ كیلومتر و پس جزو گسل های فرعی تهران رده بندی می شود.
موقعیت گسل تنباكویی
بین ارتفاعات مسگرآباد در سمت شرقی و ارتفاعات "بی بی شهربانو" در غرب بزرگراه امام رضا (ع)، بریدگی حاصله كه از آن به نام "گردنه تنباكویی" باز یاد می شود، احتمالاً اثر و امتداد بریدگی گسلی است. موقعیت گسل تنباكویی در محله رضویه (جنوب مشیریه) منطقه ۱۵ تهران بزرگ قرار دارد. گسل تنباكویی با امتداد شمال غرب جنوب شرق از موقعیت محدوده كارون به سمت بزرگراه امام رضا ادامه داشته و در مجاورت با خیابان "نخلی" محله رضویه است.
این گسل، جزو گسل های كوچك و فرعی و با توان لرزه زایی پایین است؛ ولی رفتار نامتقارن پی در دو سوی گسل های كوچك دارای اهمیت است". نمونه بارز چنین رفتاری در مورد گسل "ونك پارك" آشكارا قابل اثبات است. در بررسی های میدانی خرد گسل های شهری تهران، سكانس های آبرفتی جوان، گاه تا دو متر در طرفین گسل جابجایی نشان داده است كه در این حالت ها لایه آبرفتی دانه متوسط و حتی درشت دانه در مقابل لایه رسی ریز دانه قرار گرفته است.
۹- گسل ونك پارك
این گسل با زاویه اندكی راستای شمال غرب - جنوب شرق داشته و از دو قطعه تشكیل شده و طول دو قطعه با هم ۴.۵ كیلومتر است. انتهای جنوبی گسل از حوالی خیابان مطهری، تقاطع "میرزای شیرازی" شروع و سپس گذر از پارك ساعی در شرق میدان اسدآبادی، بخش جنوبی آن تمام می شود و با جابه جایی تقریبی ۲۵۰ متری به غرب، (بخش) شمالی آن از حوالی میدان "اسدآبادی" شروع می شود و پس از گذر از تقاطع حكیم - كردستان و شرق برج سه پر (حدود ۵۴ طبقه) و درست از زیر سایت برج در دست راه اندازی مخابرات و تلاقی با بزرگراه همت تا اندكی بالاتر از خیابان "ملاصدرا" ادامه دارد.
رخنمونی از گسل ونك پارك
دكتر علی بیت اللهی، عضو هیأت علمی مركز تحقیقات راه، مسكن و شهرسازی با اشاره به تصویر فوق، تصریح كرد: با راه اندازی ساختمان در این محوطه این رخنمون واضح از گسل ونك پارك كه معرف واضح لرزه خیزی گستره تهران است، محو خواهد شد.
۱۰- گسل تلویزیون
این گسل جمعاً با تمامی قطعاتش ۳.۳ كیلومتر طول دارد كه از "مصلا" شروع می شود و تا حوالی برج های پارك "پرنس" حوالی خیابان "شیراز شمالی" ادامه دارد. این گسل از آنجائیكه از محدوده ایستگاه تلویزیون شبكه ۲ در غرب خیابان وزرا و انتهای خیابان الوند می گذرد، به این اسم نامیده شده است.
۱۱- گسل جنت آباد شمالی
این گسل متشكل از دو سگمنت (ناحیه) به موازات هم در منطقه ۵ تهران و در سمت شمالی آن جانمایی شده است كه به علت قرارگیری و شناسایی این گسل در محله جنت آباد شمالی، به این نام نامگذاری شده اند. طول قطعه طویل تر شمالی این گسل ۱.۲۵ كیلومتر و طول قطعه دیگر آن حدود ۸۵۰ متر است و ازاین رو جزو گسل های فرعی رده بندی می شوند. این گسل در بخش جنوبی گسل شمال تهران و احتمالاً ناشی از شكل گیری راندگی شمال تهران است.
گسل جنت آباد كه از بلوار انصارالهمدی آغاز می شود و تا علوم و تحقیقات ادامه دارد
سگمنت شمالی گسله جنت آباد شمالی، از شرق میدان "استاد شهریار" و از حوالی "بلوار انصارالمهدی" شروع می شود و سپس گذر از بلوار "سیمون بولیوار" به ساختمان "دانشگاه آزاد اسلامی" واقع در محله "حصارك" می رسد. قطعه كوتاه تر و جنوبی این گسل به شمال شرق میدان "دانشگاه" (دانشگاه آزاد- واحد علوم و تحقیقات) در انتهای بزرگراه "شهید ستاری" منتهی می شود.
۱۲- گسل "باغ فیض"
از دیگر گسل های كلانشهر تهران گسل "باغ فیض" است. این گسل دارای سگمنت های مختلف و به عبارتی از قطعات خرد در امتداد شمال غرب – جنوب شرق تشكیل یافته كه چون دارای طول بین ۲ تا ۱۰ كیلومتر است، جزو گسل های متوسط رده بندی می شود.
انتهای شمال غربی این گسل در شرق محله "باغ فیض" شناسایی شده و به این نام باز نامیده می شود. این گسل از سمت شمال غربی از مجاورت ساختمان "تیراژه" واقع در بزرگراه "اشرفی اصفهانی" شروع می شود و سپس عبور از پارك "نهج البلاغه" و "پارك پردیسان" بزرگراه های "یادگار امام" و "حكیم" را به صورت مورب قطع می كند. گسل باغ فیض در ادامه با گذر از محلات "مرزداران" و "شهرك ژاندارمری" در محدوده "شهرك آزمایش" واقع در غرب تقاطع بزرگراه های "شیخ فضل الله" و "جلال آل احمد" (پل آل احمد) به انتهای جنوب شرقی خود می رسد.
۱۳- گسل نارمك
گسل نارمك در منطقه ۴ (شرقی ترین منطقه از مناطق ۲۲ گانه شهر تهران) قرار گرفته و در رده گسل های متوسط قرار می گیرد. راستای این گسل شرقی – غربی و در پای تپه های "شیان" واقع در شمال غربی محله نارمك قرار دارد. حدود مكانی این گسل از محل تقاطع بزرگراه های همت و امام علی (ع) در سوی غربی شروع می شود و تا خیابان "هنگام" در شرق و شمال غربی محله نارمك ادامه دارد. گسل نارمك در امتداد بزرگراه "همت" و "شهید زین الدین" است و از شمال محله "شمیران نو" عبور می كند.
۱۴- گسل مشا
گسل مشا، گسلی است طویل، اساسی و لرزه زا كه در طول رشته كوه البرز و از شمال آن روی دامنه های جنوبی رانده شده است، گسل مشا در بالادست سد "لتیان" با گسل "شمال تهران" تلاقی دارد و بنابراین لغزش و فعالیت هر یك از دو گسل مشا و یا شمال تهران، به حركت گسل دیگر ختم می شود.
۱۵- گسل پردیسان
گسل های شناخته شده تهران عمدتاً در شمال و جنوب شهر تهران است؛ اما مطالعات جدید نشان داده است گسل شمال تهران توان ایجاد زمین لرزه هایی كه در تاریخ تهران درج شده است را ندارد و گسل های جنوب تهران باز این توانایی را ندارند. سوالی كه در این زمینه مطرح می شود، این است كه منشأ این زمین لرزه ها كجا است. برای یافتن پاسخ مناسب محققان پژوهشكده علوم زمین سازمان زمین شناسی مطالعات گسترده ای در بخش مركزی شهر تهران انجام دادند و توانستند گسل "پردیسان" را شناسایی كنند.
محل این گسل در میان "بزرگراه آیت الله حكیم" و "شهید همت" است، ضمن آنكه اعلام شد این گسل هم اكنون فعال ترین گسلی است كه در تهران وجود دارد و توان لرزه زایی آن به مراتب بیشتر از گسل های شمال و جنوب تهران است. توان لرزه زایی این گسل بین ۶.۲ تا ۶.۳ است.
شهر تهران هر چند كه با انبوهی از گسل های فعال روزگار می گذراند، ولی در سال های اخیر با پدیده مخرب فرونشست زمین باز مواجه می باشد كه این امر ناشی از برداشت های بی رویه از آب های زیر زمینی می شود.
به قول دكتر زارع، عضو هیأت علمی پژوهشگاه بین المللی زلزله، مساله فرونشست زمین در ایران، مخاطره ای طبیعی و جدی است، به نحوی كه افزایش تعداد دشت های ممنوعه كشور در سال ۱۳۴۷ حدود ۱۵ دشت بوده و در سال ۱۳۹۳ به ۳۱۹ دشت افزایش یافته و طبق گزارش سازمان زمین شناسی و اكتشافات معدنی در خیلی از دشت های ایران خسارت های جبران ناپذیری را به زیرساخت ها وارد كرده است.
تغییرات كیفی آب، ایجاد فروچاله و شكاف های بزرگ در دشت ها و ایجاد تهدید برای شهرها و روستا همچون اثرهای فرونشست زمین است. فرونشست زمین در دشت "شهریار" و جنوب "شهر قدس" به حداكثر ۳۵ سانتی متر در سال و در منطقه "ورامین" و "جنوب تهران" به حدود حداكثر ۲۵ سانتی متر در سال می رسد. این مساله در استان تهران بخصوص در حدود ۳۷ سال قبل سبب مشكلات جدی زیرساختی شده است.
حدود ۲۵ كیلومتر از طول كمربندی "آزادگان"، حدود ۲۸ كیلومتر از طول "اتوبان قم"، حدود ۲۱ كیلومتر از "جاده ساوه" و بزرگراه "بهشت زهرا" كه همگی این نقاط بعنوان اصلی ترین محورهای جابه جایی كالا و مسافر در استان تهران شناخته می شوند، با پتانسیل فرونشست مواجهند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب