مروری بر مهمترین خبر میراث فرهنگی هفته،
داستان تعرض به تخت جمشید
پلات: طرح جامع جدید شهر مرودشت و تصمیم برای الحاق اراضی تازه از حریم شماره 2 تخت جمشید به محدوده شهری، بار دیگر مسئله حساس حریم این میراث جهانی را در صدر اخبار قرار داد. در حالیکه کنشگران میراث فرهنگی از تهدیدهای احتمالی برای جایگاه این اثر در یونسکو سخن می گویند، مقامات بر رعایت کامل ضوابط حفاظتی و پایبندی به مصوبات یونسکو تأکید دارند.
به گزارش پلات به نقل از ایسنا، در ایام اخیر، مبحث طرح جامع شهر مرودشت و الحاق حدود ۹۶۰ هکتار به محدوده شهری، درحالی که حدود ۴۶۰ هکتار از اراضی موردنظر برای توسعه، واقع در شهرک مهدیه مرودشت، با حریم درجه دو تخت جمشید همپوشانی دارد و این محدوده شامل محوطه باستانی فیروزی است که دارای آثار هخامنشی بوده که هنوز کاوش نشده، واکنش های گسترده ای را در بین فعالین میراث فرهنگی، کارشناسان و مسئولان به همراه داشته است.
به دنبال انتشار گزارش ها و اظهار نظرهای مختلف در رابطه با الحاق اراضی جدید به محدوده شهری مرودشت و نگرانی ها از تداخل این اراضی با حریم میراث جهانی تخت جمشید، ایسنا بر آن شد تا مروری جامع بر روند این ماجرا، و واکنش ها و مواضع نهادهای مسئول داشته باشد.
این گزارش با هدف تبیین ابعاد مختلف موضوع، مرور داده های پخش شده در رسانه ها و جمع بندی دیدگاه کارشناسان و مدیران میراث فرهنگی تنظیم شده است. بدیهی است آن چه در ادامه می آید، نه بازتابی تازه از یک رویداد، بلکه بازخوانی تحولات هفته های اخیر در فضای رسانه ای و تخصصی کشور است.
ماجرا از انتشار نقشه ای از جانب اسفندیار عبداللهی، نماینده مردم مرودشت، پاسارگاد و ارسنجان در مجلس شورای اسلامی، شروع شد و بحث های گسترده ای را در رابطه با طرح جامع جدید شهر مرودشت و احتمال تداخل آن با حریم تخت جمشید به دنبال داشت. نگرانی باستان شناسان در واکنش به این خبر از آنجا شروع شد که بررسی های آنها نشان می داد «حدود ۴۶۰ هکتار از اراضی مورد نظر برای توسعه، واقع در شهرک مهدیه مرودشت، با حریم درجه دو تخت جمشید همپوشانی دارد و این محدوده شامل محوطه باستانی فیروزی است که دارای آثار هخامنشی بوده که هنوز کاوش نشده و این توسعه می تواند آثار باستانی کشف نشده را در معرض خطر قرار دهد.»
انتشار این اخبار با واکنش فوری فعالین میراث فرهنگی نیز روبه رو شد. برخی کارشناسان در گفت و گو با رسانه ها اخطار دادند که نقشه های دقیق حریم تخت جمشید تا حالا بصورت عمومی منتشر نشده و این امر امکان تفسیرهای نادرست یا تصمیم گیری های توسعه ای پرخطر را فراهم آورده است.
همینطور برمبنای اظهارات تعدادی از کارشناسان میراث فرهنگی «هرگونه تغییر در محدوده حریم درجه 2، حتی با مجوز، ممکنست بتدریج، الگوی بی توجهی به ضوابط جهانی محافظت از میراث فرهنگی را تقویت کند.» ضمن این که گفته شده است: «تجربه های گذشته نشان داده است که توسعه های شهری و عمرانی در اطراف محوطه های جهانی، در صورت نبود نظارت سخت گیرانه، می تواند نتایج جبران ناپذیری داشته باشد.»
در ادامه واکنش های عمومی نسبت به احتمال تجاوز به حریم ثبت جهانی تخت جمشید، اما احمد نیکخواه نائینی، مدیرکل دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، که از تصویب نهائی طرح جامع مرودشت با تاکید بر صیانت از عرصه و حریم اثر جهانی تخت جمشید خبر داده، تأکید کرده است: «حتی یک متر از حریم ممنوعه ی تخت جمشید به محدوده طرح جامع شهر مرودشت اضافه نشده است.»
فرهاد عزیزی زلانی، مدیرکل پایگاه های ملی و جهانی نیز در اظهاراتی مشابه گفته است: «حفاظت از تخت جمشید خط قرمز ماست. هیچ کس در وزارت میراث فرهنگی اجازه ندارد طرحی را تصویب کند که حتی احتمال صدمه به حریم این اثر جهانی را ایجاد نماید. در بازبینی طرح جامع شهر مرودشت، تمامی ضوابط و ملاحظات حفاظتی بدون تغییر لحاظ شده است.»
همینطور عزیزی تأکید کرده است: «ادعاهای پخش شده در فضای مجازی، مبتنی بر نقشه هایی هستند که اعتبار کارشناسی ندارند و عمده توسعه های شهری در جهت های غیر میراثی برنامه ریزی شده اند.»
محمدجواد جعفری، سرپرست پایگاه جهانی جهانی تخت جمشید، پایگاه میراث جهانی تخت جمشید نیز اظهار کرده است: «تصویری که از جانب یکی از نمایندگان مردم مرودشت در مجلس پخش شده، مبنای واقعی ندارد و با نقشه های رسمی و مصوبات پایگاه مطابقت نمی کند.»
در واکنش به انتشار همان نقشه، پایگاه میراث جهانی تخت جمشید در توضیحی رسمی که در رسانه ها انتشار یافته است، با رد صحت ادعاهای مطرح شده، اظهار کرد: «هیچ تغییری در حوزه و حریم های مصوب تخت جمشید و نقش رستم اعمال نشده است و هرگونه طرح شهری جدید، مکلف به گرفتن استعلام و تأیید از وزارت میراث فرهنگی و پایگاه جهانی تخت جمشید است.»
افزون بر این ها، بهزاد مریدی، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان فارس، شایعات اخیر در رابطه با وضعیت مجموعه جهانی تخت جمشید را «بی اساس» خوانده و تاکید کرده است که «اقدامات حفاظتی و نظارتی با دقت کامل در جریان است و هیچ تهدیدی متوجه این اثر تاریخی نیست.»
با وجود چنین اظهارات رسمی از جانب مقامات دولتی، در گزارش های پخش شده در رسانه های دیگر آمده است که «در اطراف محدوده حریم درجه 2 تخت جمشید، تحرکاتی در زمینه خرید و فروش زمین و افزایش قیمت اراضی مشاهده شده است. کارشناسان اخطار داده اند چنین روندی، در صورت نبود شفافیت در محدوده های قانونی، می تواند زمینه ساز فشارهای اقتصادی برای توسعه شهری در مجاورت محوطه جهانی (تخت جمشید) شود.»
برخی باستان شناسان نیز یادآور شده اند حتی اگر محدوده طرح جامع با حریم مصوب تداخلی نداشته باشد، گسترش شهر، افزایش تردد و تغییر کاربری زمین ها می تواند در طولانی مدت به منظر فرهنگی و بستر اکولوژیکی تخت جمشید صدمه برساند.
همینطور در واکنش به این اخبار، کاربران شبکه های اجتماعی و فعالین حوزه میراث فرهنگی با هشتگ هایی چون «#تخت_جمشید» و «#حریم_تاریخی» و همچنین، راه اندازی کارزاری با عنوان «هشدار خروج تخت جمشید از میراث جهانی یونسکو» نسبت به این ماجرا واکنش نشان داده اند. عمده خواسته ها معطوف به توقف گسترش شهری مرودشت در حریم تخت جمشید و البته، انتشار عمومی نقشه های دقیق حریم تخت جمشید و عرضه گزارش های رسمی ارزیابی اثرات زیست فرهنگی طرح جامع مرودشت است تا افکار عمومی بتواند بر پایه اطلاعات معتبر قضاوت کند.
اظهارات مدیرکل دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران نیز به صورتی تایید می کند که طرح جامع مرودشت با حریم درجه 2 تخت جمشید به صورتی هم پوشانی دارد و آن چه قرار نیست مورد تعرض قرار گیرد عرصه و حریم درجه یک تخت جمشید است. نیکخواه نائینی گفته است «تخت جمشید دارای عرصه، حریم درجه یک، حریم درجه دو و حریم درجه سه است، که برمبنای ضوابط میراثی، در حوزه (مجموعه کاخ تخت جمشید) و حریم درجه یک اثر جهانی تخت جمشید (پهنه واقع در رنگ سبز نقشه) هرگونه اقدام شهرسازی و عمرانی و ممنوع و راه اندازی بنا در حد صفر است و باید در وضعیت موجود خود حفظ و صیانت شود. این مهم تا حالا نیز رعایت شده و تمامی دست اندرکاران بر آن اهتمام دارند. مرز این حرایم از وزارت میراث فرهنگی گرفتن و در طرح جامع شهر مرودشت منعکس شد و بر همین اساس، تمامی عرصه و حریم درجه یک در خارج از محدوده شهر واقع شده است. برمبنای ضوابط میراثی، در حریم درجه ۲ (پهنه واقع در رنگ قرمز)، با ملاحظاتی که مصوب و ابلاغ گردیده است، امکان ساخت وساز با حداکثر ارتفاع ۸.۵ متر و کاربری های معین شده قابل انجام است که در مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری قید و تأکید گردیده است.
تصویری که از محدوده حریم تخت جمشید در فضای مجازی انتشار یافته است. حرف آخر اینکه نگرانی باستان شناسان در واکنش به این خبر از آنجا آغاز شد که بررسی های آنها نشان می داد حدود ۴۶۰ هکتار از اراضی مورد نظر برای توسعه، واقع در شهرک مهدیه مرودشت، با حریم درجه دو تخت جمشید همپوشانی دارد و این محدوده شامل محوطه باستانی فیروزی است که دارای آثار هخامنشی بوده که هنوز کاوش نشده و این توسعه می تواند آثار باستانی کشف نشده را در معرض خطر قرار دهد. اظهارات مدیرکل دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران هم به صورتی تایید می کند که طرح جامع مرودشت با حریم درجه 2 تخت جمشید به صورتی هم پوشانی دارد و آنچه قرار نیست مورد تعرض قرار گیرد عرصه و حریم درجه یک تخت جمشید است. این مهم تا حالا هم رعایت شده و تمامی دست اندرکاران بر آن اهتمام دارند.
منبع: پلات
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب